Dolandırıcılık suçu bireylerin hileli davranışlarda bulunması suretiyle başka birini aldatıp aldattığı kişilerin ya da başkalarının zararına olarak kendisine ya da başkalarına fayda elde etmesidir. Bu şekilde dolandırıcılık suçu işleyen bireyler ile ilgili bir yıldan beş yıla kadar hapis istenir. Hapis cezasının beş bin güne kadar adli para cezasına çevrilmesi mümkündür. Dolandırıcılık suçu 5237 satılı Türk Ceza Kanunu’nda 157, 158, 159. Maddelerde düzenlenmiştir.
Hileli davranışlar ile kişilerin aldatılıp bu kişilerin ya da başkalarının zararına olacak şekilde kendisine ya da başkasına fayda sağlayan kişilere bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası istenir.
Dolandırıcılık Suçu Ne Anlama Gelir?
Dolandırıcılık suçu hileli davranışlar ile bir kimsenin aldatılması, aldatılan bireylerin ya da başkalarının zararına olacak şekilde aldatan kişinin ya da başkalarının fayda sağlamasıdır. Bu duruma konu olan suç ile alakalı daha sade bir tanım yapmak gerekirse; kişilerin aldatma için gerçekleştirdiği hileli durum durumlarla menfaat elde etmesidir. Bu suçun işlenebilmesi için kişilerin mutlaka kendi faydalarına menfaat elde etmelerine gerek yoktur. Bir başka kişinin menfaat temin etmesi durumu da söz konusu olabilir.
TCK’da malvarlığı ile ilgili suçlar kategorisinde bu suçtan bahsedilir. Nitelikli dolandırıcılık suçu suçun ilgili başlıklarda paylaşıldığı üzere nitelikli unsur dahilinde işlenmesi gerekir. Bu suçun nitelikli durumları TCK’da madde 158’de belirtilir. 159. Madde de hukuki bir ilişkiye dayanan alacakların tahsil edilmesi nedeniyle dolandırıcılık suçunun işlenmesi ile ilgili düzenlemeler yapılmıştır. Bu düzenleme suçun daha az ceza gerektiren durumunu belirtir.
Dolandırıcılık Suçu ile Alakalı Şartlar Nelerdir?
Dolandırıcılık suçundan bahsedilebilmesi için bazı şartların varlığı gerekir. Bunun için failin hileli hareketlerde bulunması gerekmektedir. Failin mağdur olan kişiye söylemiş olduğu yalanlar hileli hareket olarak değerlendirilmeyecektir. Buradaki hileli hareketler nitelikli yalandır ve mağdurun yargılanması ile ilgili yetiyi ortadan kaldıracaktır.
Hileli davranışların mağdurun aldatılmasına neden olmalıdır. Hileli hareket mağdur olan kişileri aldatabilecek şekilde olmalıdır. Bunların somut olay özelinde değerlendirilmesi gerekir. Bu sebeple tüm somut olaylarda farklı hileli hareketler söz konusu olabilir. Hangi hareketlerin aldatmaya elverişli olduğu somut olayın özellikleri ve koşulları ile birlikte mağdur olan kişilerin mevcut durumları ele alınarak tespit edilmesi sağlanır. Bu nedenle bu açıdan önceden bir kriter belirlenmesi durumu söz konusu değildir.
Aldatıcılık şartına bağlı olarak hilenin ortalama bir insanı hataya sürükleyecek nitelikte olmasına gerek yoktur. Bu sebeple icra edilen davranışın hileli olup olmadığı olaylara ve muhataplara bağlı olarak değerlendirilmeye alınacaktır.
Burada suçtan bahsedilebilmesi için suç teşkil eden fiilin sonunda bir zarar meydana gelmelidir. Suçu düzenleyen madde metninde de açıklandığı üzere fail mağdurun ya da başkasının zararına, kendisinin ya da başkasının faydasına haksız olarak fayda elde etmelidir. Fiili icra eden birey yan failin eylemi ile mağdura verilen zarar arasında bir nedensellik durumu söz konusu olmalıdır.
Dolandırıcılık Suçu ile Alakalı Unsurlar Nelerdir?
Dolandırıcılık suçu ile alakalı unsurlar, fail, suçun hukuki konusu, mağdur, manevi unsur, fiil, nitelikli unsur olarak belirlenmiştir.
- Kanun koyucular suçların faili bakımından özel bir düzenlemeden bahsetmemişlerdir. Burada suçun failinin herkes olması mümkündür. Ancak tüzel kişilerin doğrudan bu suça fail olması durumu söz konusu değildir.
- Suçun hukuki konusu, insan iradesinin özgürlüğü, menfaatler ve malvarlığı ile alakalı varlıktır.
- Suçun mağduru bakımından özel bir düzenleme bulunmaz. Bu suçun mağdurunun herkes olması mümkündür.
- Suçun meydana gelmesi bir kimsenin hileli davranışlarla aldatılması ile ilgilidir. Bu sebeple kişinin iradesini sakatlayan tüm filler hile olarak değerlendirilir. Yargıtay kararlarında yalan söyleme durumunun suçun hile unsurunun gerçekleşmesi açısından yeterli olmadığı belirtilir.
- Dolandırıcılık suçunun meydana gelebilmesi için yalanın, muhatabın inceleme eğilimini ortadan kaldırabilecek ve doğruluğunu kabul ettirebilecek bir gücünün olması gerekir. Mağdurun aldatılmış olmasında durum mağdur olan kişinin normal yaşamında yapmayacağı şeyleri hataya düşmesi nedeniyle yapmış olmasıdır. Bu sebeple mağdurun aldatılıp aldatılmadığı konusunda somut olay ve mağdur özelliklerinin dikkate alınarak belirlenmesi gerekir.
- Dolandırıcılık suçu sadece kasten meydana gelebilir. Kanun’da ise bu durumun taksirli şekli ile ilgili bir düzenleme bulunmamaktadır.
Dolandırıcılık Suçunun Cezası Nedir?
Dolandırıcılık suçunun basit hali açısından öngörülen ceza TCK’da madde 157’de açık bir şekilde belirtilmiştir. Bu bakımdan, suçun TCK madde 157’de düzenlenen basit halini işleyen fail ile ilgili bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezasına hükmedilir. Kanun’da öngörülen hürriyetin bağlayıcı hapis cezası yaptırımı ile adli para cezası dikkate alındığında sonuçları sebebiyle son derece ağır ve ciddi bir suç olması ile dikkat çeker.
Nitelikli Dolandırıcılık Suçu Nedir?
Dolandırıcılık suçu;
- Kişilerin içerisinde olduğu zor durumlar ya da tehlikeli şartlardan istifade edilmesi
- Dini inanç ve duyguların istismarı durumları
- Kamu kurum ve kuruluşlarının ya da kamu meslek kuruluşlarının dernek, siyasi parti ya da vakıf tüzel kişiliklerinin araç olarak kullanımı
- Kişilerin algılama yeteneklerinin zayıflaması durumunda
- Banka ya da kredi kurumlarının ve bilişim sistemlerinin araç olarak kullanımı durumunda
- Kamu kurum ya da kuruluşlarının zararına olan durumlarda
- Tacir ya da şirket yöneticisi olan veya şirket adına hareket eden bireylerin ticari faaliyetleri sırasında kooperatif yöneticilerinin kooperatif dahilinde
- Basın ve yayın araçlarının sağlamış olduğu kolaylıklardan faydalanma durumlarında
- Serbest meslek erbabı olan kişilerce meslekleri nedeniyle kendilerine duyulan güvenin kötüye kullanılmasında
- Tacir ya da şirket yöneticisi olan veya şirket adına hareket eden bireylerin ticari faaliyetler sırasında kooperatif yöneticilerinin kooperatif çalışmalarında
- Sigorta bedelinin alınması nedeniyle
- Banka ya da diğer kredi kurumları açısından tahsis edilmemesi gereken bir kredinin açılmasının sağlanması durumunda
- Kişilerin kendisini kamu görevlisi ya da sigorta, banka veya kredi kurumlarının çalışanı olarak tanıtması ya da bu kurum ve kuruluşlarla ilişkili olduğunu söylemesi durumunda işlenmesi halinde nitelikli dolandırıcılık durumu söz konusu olmaktadır.
Nitelikli Dolandırıcılık Suçunun Cezası Nedir?
Nitelikli dolandırıcılık suçunun nitelikli unsurlar dahilinde işlenmesi durumunda faile 3 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası ve beş bin güne kadar adli para cezası hükmedilir. Fakat TCK madde 158’de e, f, j, k, l bentlerinde bahsedilen nitelikli unsurlarda hapis cezalarının alt sınırı ise dört yıldan başlar. Adli para cezalarının miktarı bakımından suçtan elde edilen yararın iki katından daha az olması durumu söz konusu olmaz. TCK madde 157 ve 158’de düzenlenen suçların üç ya da daha fazla kişi tarafından beraber işlenmesi durumunda faile hükmedilecek cezanın yarı oranında artırılması durumu söz konusu olur.
TCK madde 157 ve 158’de yer alan suçların suç işleme nedeniyle oluşturulmuş bir örgütün faaliyeti kapsamında işlenmesi durumunda faile ya da faillere hükmedilecek cezanın bir kat artırılması durumu yaşanır. Bunun yanında suçun daha az cezayı gerektirmesi halleri yaşanabilir. TCK madde 159 uyarınca dolandırıcılık, hukuki bir ilişkiye dayanan alacak durumunun tahsil edilmesi gayesiyle işlenmesi halinde şikayet üzerine fail ile ilgili altı aydan bir yıla kadar hapis ya da adli para cezası hükmedilebilir. Konu ile alakalı daha detaylı bilgi almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.