Ağır ceza mahkemesi, birinci derece ceza yargılamalarında kanunda belirtilmiş ceza miktarları açısından en ağır olan suçlara bakan mahkemelere verilen isimdir. Bu mahkemenin görevleri 5235 sayılı kanunda 12. Maddede belirtilir.
Meydana gelen suçun ağır ceza mahkemelerinin yargılama görevinde bulunup bulunmadığı 5235 sayılı kanunda 12. Maddede suç vasfı ve ceza miktarları açısından getirmiş olduğu kriterleri göz önünde bulundurarak belirlenir. Ağır ceza mahkemelerinin görevlerinin kapsamında yer aldığı belirtilmeyen suçlara asliye ceza mahkemeleri bakar. Ancak sanık 18 yaşından küçük olduğunda yargılama görevleri çocuk ağır ceza mahkemeleri tarafından gerçekleştirilir.
Ağır ceza mahkemeleri adli yargıda ilk derecede olan mahkemelerdir. Tüm illerin merkezleri ile bölgelerin coğrafi durumları ve iş yoğunluklarına göre belirlenmiş olan ilçelerde hakim ve savcılar yüksek kurulunun görüşleri alınarak Adalet Bakanlığı tarafından kurulur. Kurulmuş oldukları il ya da ilçelerin isimleri ile anılırlar. Ağır ceza mahkemeleri heyet olarak çalışır ve burada bir başkan ile yeterli sayıda üye yer alır. Toplanması için ağır ceza mahkemesinin başkanı ile iki üyenin bulunması şartı vardır. İş durumunun gerekli olduğu alanlarda birden fazla daire olarak örgütlenebilir ve bu dairelerin numaralandırılması işlemi gerçekleştirilir.
Ağır Ceza Suçları Arasında Neler Bulunur?
Ağır ceza mahkemelerinin görevleri kanunda yer alır. Bu nedenle Teşkilat Kanunu ağır ceza mahkemelerinin hangi tür ağırlıkta olan işlere bakacağını gösterir. Buna bağlı olarak kanunların görevli kılmış olduğu haller saklı olarak;
5237 sayılı Türk ceza kanununda;
- Resmi belgede sahtecilik yapılması
- Nitelikli dolandırıcılık
- İrtikap
- Hileli iflas
- Yağma
Devletin güvenliği, anayasal düzen, devlet sırları ve milli savunma ile ilgili;
- Devlet güvenliği ile alakalı belgelerin bulundurulması
- Taksire bağlı olarak casusluk yapılması
- Yasalanan bilgileri askeri ya da siyasal casusluk nedeniyle açıklama
- Yasaklı olan bilgilerin casusluk için temin edilmesi
- Yasaklanan çeşitli bilgilerin teminin gerçekleştirilmesi
- Devlet sırlarında faydalanılması
- Devlet hizmetleri konusunda sadakatsizlik
- Uluslararası casusluk
- Gizliliğinin korunması gereken bilgilerin açıklanması
- Devletin güvenliği ile siyasal yararlarına ilişkin bilgilerin açıklanması
- Siyasal ve askeri olarak casusluk yapılması
- Devletin birliği ile ülke bütünlüğünün bozulması
- Düşman taraflarla iş birliği yapılması
- Hükümete karşı suç işlenmesi
- Anayasanın ihlal edilmesi
- Yasama organına karşı suç işlenmesi
- Temel milli yararlara karşı faaliyette bulunmak adına yarar sağlama
- Askeri tesislerin tahrip edilmesi ve düşman askeri hareketlerin yararına çeşitli anlaşmaların yapılması
3713 sayılı TMK kapsamında olan suçlar ise şu şekildedir;
Ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ya da on yıldan daha fazla hapis cezasının gerekli olduğu suçlarla alakalı dava ve işlere bakılması konusunda da ağır ceza mahkemeleri görevlidir.
Önüne gelen olaylarla ilgilenen ağır ceza mahkemeleri görevli olup olmadığı konusunda kovuşturma evresinin bütün aşamalarında resen dikkate alır. Bunun yanında ilgililer söz konusu olduğunda mahkemenin görevsizlik iddiasında bulunması durumu söz konusu olabilir. Mahkemenin görevli olmadığının anlaşılması halinde mahkemenin vereceği karar ile dosyanın görevli olan mahkemeye gönderilmesi işlemi gerçekleştirilir. Kararlara itirazın sağlanması d mümkündür. Bunun yanında yetkisiz, maddenin değişiyle görevsiz hakimin yapmış olduğu bütün işlemler de geçersiz olur. Burada tek istisna yenilenmesi mümkün olmayan işler olarak ifade edilebilir.
Ağır Ceza Davaları
Ağır ceza davaları yargılanan kişilerin sayısı, yargılama ile ilgili konu delillerinin toplanıp toplanmadığı, tutuklu sanıkların ele geçirilip geçirilmemiş olmasına bağlı olarak farklı sürelerde gerçekleştirilebilir. Bunun yanında ağır ceza davalarının öncesinde yani soruşturma aşamasında dinlenmesi de yargı sürecinde uzama olmasına neden olabilir. Ağır ceza davalarını, istinaf ve temyiz sürelerini dikkate alarak değerlendirmek oldukça önemli bir konudur. Bu süreler kararların neticelenmesi konusunda büyük rol oynar. Ağır ceza davalarında dava süreler 1-3 yıl arasında sürer. Fakat yargılamanın işleyişini etkileyen çeşitli faktörlerin bulunması sebebiyle sürecin daha kısa sürmesi ya da öngörülenden uzun sürmesi de mümkündür.
Ağır Ceza Mahkemesinin Soruşturma Aşamalarında Görevleri
Ağır ceza mahkemelerinin görevleri kovuşturma aşaması ile alakalı olmaklar beraber kişi özgürlüğünü ilgilendiren konularda karar verilmesi yetkisi verilen mahkemeler arasında yer alır.
- Ağır ceza mahkemelerinin görevleri arasına giren önemli işler arasında Cumhuriyet Savcılıkları arasındaki yetki uyuşmazlıklarının çözülmesi bulunur.
- Hak ve alacaklara, taşınmazlara el koymaya ağır ceza mahkemelerince oy birliğiyle karar verilmesi işlemi gerçekleştirilir. İtiraz edilmesi halinde bu soruşturma tedbirine karar verilmesi adına oy birliğine ihtiyaç duyulur.
- Ağır ceza mahkemeleri sanık ve şüpheli olan bireylerin teknik araçlarla izlenmesine oy birliği ile karar verilmesi sağlanır. İtiraz edilmesi halinde bu soruşturma tedbirine karar verilmesi adına oy birliğine ihtiyaç duyulur.
- Ağır ceza mahkemelerinde bir soruşturmayla alakal oy birliği ile gizli soruşturmacının görevlendirilmesi sağlanır. İtiraz edilmesi halinde bu soruşturma tedbirine karar verilmesi adına oy birliğine ihtiyaç duyulur.
- Telekomünikasyon yolu ile iletişimlerin dinlenmesi, sinyal bilgilerinin değerlendirilmesi ve kayda alınması konuları da ağır ceza mahkemelerinde oy birliği ile karar verilmesi halinde mümkün olur. İtiraz edilmesi halinde tedbire karar verilmemesi adına oy birliğine ihtiyaç duyulur.
Ağır Ceza Mahkemelerinin Yapısı
Ağır ceza mahkemelerinde bir başkan yanında yeterli sayıda üye olmasına ihtiyaç duyulur. Bu mahkemeler bir başkan ve iki üye ile toplanırlar ve karar verme süreleri başlar. Duruşmalara mahkeme başkanı yanında iki üyeden meydana gelen mahkeme heyeti ve savcı katılmalıdır.
Ağır ceza mahkemesi bünyesinde bütün karaların müzakere yoluyla verilmesi önemlidir. Karara katılan üye hakimler müzakerede kendi görüşlerini söyler. Mahkeme başkanları da müzakerenin yönetimini gerçekleştirerek oyları toplar ve sonrasında kararlarını açıklarlar.
Ağır Ceza Mahkemelerinde Hangi Kararlara İtiraz Etmek Mümkündür?
İtiraz kanun yolu, birinci derece mahkemelerin verdiği kararın aynı derecede bulunan bir başka mahkeme tarafından değerlendirilmesi adına öngörülür. Yani, tutuklamaya itiraz edilmesi durumunda aynı derecede olan başka bir mahkeme tutuklama kararının doğru olup olmadığını denetleyebilir.
Ağır ceza mahkemelerinin davayı sonuca vardırmayan ana kararlarına göre itiraz için kanun yoluna başvurmak mümkündür. Tutuklama, el koyma, yakalama, tutukluğun devam etmesi kararları için kanun yoluna başvurulabilir.
Ağır ceza mahkemesi ve başkanı tarafından verilen kararlar ile ilgili olarak itirazların incelenmesi durumu o yerde birden çok ağır ceza dairesinin bulunması durumunda numara olarak kendini izleyen daireye verilir. Son numaralı olan daire için incelemeyi birinci daire gerçekleştirir. Eğer tek bir daire varsa o zaman en yakın ağır ceza mahkemesinin incelemeyi gerçekleştirmesi gerekir.
Ağır ceza mahkemelerinde kararlara itiraz edilme süreleri öğrenme ya da tebliğden itibaren 7 gün içerisinde gerçekleştirilmelidir. Ağır ceza mahkemelerinin verdiği hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararları ile ilgili karşı itiraza gidilmesi mümkündür.
İstinaf ağır ceza mahkemelerinin vermiş olduğu kararların maddi ve hukuki olay yönünden üst dereceli istinaf mahkemelerince incelenmesine verilen isimdir. Ağır ceza mahkemelerinin davayı sonuçlandıran yani hüküm şeklindeki kararları ile ilgili şartları varsa bunun için istinaf kanun yoluna başvurulması durumları söz konusu olabilir. 15 sene ve üzerinde hapis cezaları için istinaf mahkemesi tarafından temyiz incelemeleri yapılabilir. Konu ile ilgili daha detaylı bilgi almak ve ağır ceza davaları ile alakalı aklınıza takılan soruları sormak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.